گل گردانی نوروزی

از آمدن نوروز قبل از همه کودکان با برگزاری مراسم "گل گردانی" به ديگران پيغام می رسانند. اين مراسم يک هفته قبل از نوروز، يعنی در اوائل دهه دوم ماه مارچ از سوی گروهی از کودکان که در دست گلهای سيه گوش، بايچيچک يا نوروزی دارند، اجرا می شود.

اين کودکان به هر منزل مسکونی نزديک شده و با قرائت شعرهايی فرارسی فصل بهار را به صاحبان آن خاندان شادباش می گويند:

گل آوردم از اون پايان
خبرت می کنم دهقان
بته غله به گلگردان
بهار نو مبارک باد!
گل زردک ثنا می گه
ثنای مصطفی می گه
به هر پهلو خدا می گه
بهار نو مبارک باد!

در پاسخ به تبريکات کودکان صاحب خانه ها به آنها مقداری گندم، نخود، نسک و انواع ديگر محصولات غله يا شيرينی اهدا می کنند و کودکان با جمع آوردن عيدی خود اين مواد را به منزل يکی از دوستان می برند و صاحب منزل برای آنها غذای نوروزی آماده می کند.

سمنک در جوش، ما کفچه زنيم

آمادگی مردم برای تجليل از نوروز با تميز کردن منزل و اطراف محل آغاز می شود که اين مراسم "خانه تکانی" است. مهم ترين غذای نوروزی سمنک يا سمنک است که توسط زنان با يک خوشحالی و نشات و شادمانی آماده می شود.

سمنک در جوش، ما کفچه زنيم،
ديگران در خواب، ما دفچه زنيم!

سمنک بوی بهار است،
سمنک رمز بهار است،
عيد نوروزی مبارک!
عيد نوروزی مبارک!

سمنک در جوش ما کفچه زنيم،
ديگران در خواب ما دفچه زنيم!

به جز از سمنک که رمز بهار است، سفره نوروزی با هفت نوع غذا، که هفت سين نام دارد، آرا داده می شود.

آتش پرک به جای چارشنبه سوری

"آتش پَرَک" از ديگر آيينهای نوروزی است که به هنگام فرا رسيدن نخستين روز ماه فروردين يا سال نو صورت می گيرد. سه گلخن (مشعل) از چوب درخت سرو روشن کرده می شود و مردم، بخصوص جوانان و دختران از بالای شعله اتش می جهند و "سرخی تو از من و زردی من از تو!" می گويند و به آين وسيله کينه و کدورت و غم و درد خود را بيرون می کنند.

در نخستين روز نوروز که در تاجيکستان 21 مارچ است، مراسم "جفت براران" صورت می گيرد و به اين دليل از نوروز به عنوان عيد بهار و آغاز کشت و کار برای کشاورزان نام می برند.

مراسم و آيينهای نوروزی در تاجيکستان، ايران و افغانستان ويژگيهايی دارد. به اين دليل دادِخدا سيم الدين اف، رئيس پژوهشگاه زبان و ادبيات فرهنگستان علوم تاجيکستان بر اين نظر است که هم اکنون برای به يک جشن واقعا ملی تبديل دادن نوروز بيد برنامه ويژه ای تهيه شود.

پروفسور سيم الدين اف افزود: "در گذشته يک سنت مشترک تجليل از نوروز ميان مردم ( آريايی) وجود داشت. در تاجيکستان ، ايران ، افغانستان ، آذربایجان و ارمنستان ويژگيهای محلی تجليل نوروز وجود داشت و هنوز هم رايج است. آين سنتها را بايد احيا کرد و تمامی اين سنن را در يک سنت مشترک برای تجليل از نوروز آماده کرد، تا مراسمهای تاريخی تجليل از نوروز به وجود بيايد."

گلگشت نوروزی در دوشنبه

در همين حال، امروز هزارها تن از ساکنان شهر دوشنبه و حومه آن به سير گشت عيدانه برآمده در پارک و گلگشتهای اين شهر ريختند و روز نخست تجليل عيد نوروز را جشن گرفته اند. قرار است فردا در پارک "دوستی" شهر دوشنبه به استقبال جشن نوروز تدابر فرهنگی و تفريحی با شرکت مقامات بلندپايه تاجيکستان، بويژه رئيس جمهور اين کشور برگذار شود.

 به گفته مسئولين وزارت فرهنگ تاجيکستان، اين برنامه شامل مهم ترين آيينها و سنن نوروزی ساکنان مناطق مختلف اين کشور خواهد بود. همچنين به ابتکار شهرداری دوشنبه در ورزشگاه مرکزی اين شهر به منلاسبت عيد نوروز بازيهای مختلف ملی، بخصوص کشتی صورت می گيرد که غالبان اين بازيها با جوائز و هدايای گران بها سرفراز گردانده می شوند.

جشن نوروز در تاجيکستان سه روز ادامه خواهد داشت و اين روزها در اين کشور تعطيل اعلام شده است. اين در حالی است که در ايران نوروز را مدت سيزده روز و در برخی از مناطق شمال افغانستان حدود چهل روز جشن می گيرند.

بهار و نوروز در سروده های شاعران بزرگ فارسی " دری" زبانان

بهارو خیام

بر چهره ی گل نسيم نوروز خوش است

بر طرف چمن روی دل افروز خوش است